زایمان در آب چیست؟ همانطور که می دانید زایمان در آب به عنوان یکی از روش های نوین برای زایمان طبیعی شناخته می شود. این شیوه نسبت به دیگر روش های زایمان از مزیت های زیادی برخوردار است. یکی از مهمترین ویژگی های این شکل از زایمان تجربه درد کمتر در حین زایمان است و پروسه زایمان به راحتی انجام می گیرد. در این روش مانند زایمان طبیعی شرایط مادر و جنین از جمله بررسی ضربان قلب در حین زایمان بررسی می شود.
زایمان در آب به دو روش انجام می شود. در روش اول خانم های باردار در مدت زمانی که درد می کشند در آب می مانند و برای انجام فرایند زایمان از آب بیرون می آیند. در روش دوم خانم ها برای همه مراحل زایمان در آب باقی می مانند. موضوعی که در اینجا حائز اهمیت است این می باشد که پزشک باید شرایط خانم های باردار را به شکل کامل بررسی کرده سپس اجازه زایمان در آب را برای آن ها صادر کند. پس از تایید پزشک معالج لازم است خانم ها با گذراندن چند مرحله آموزشی برای این کار آماده شوند.
زایمان در آب به عنوان یکی از روش های کمکی برای زایمان شناخته می شود که با استفاده از آن مادران می توانند فشار و درد کمتری را در حین زایمان تحمل کنند. علت این امر قرار گرفتن مادر در داخل آب است که به شکل معمول آرامبخش می باشد. استفاده از این روش باعث می شود که دهانه رحم مرطوب باشد و پروسه زایمان آسان تر انجام بگیرد. با همه این تفاسیر لازم است که مادران باردار در دوران بارداری برای استفاده از این روش آموزش های لازم را ببینند. معمولا برای آشنایی با روش زایمان در آب تهران 8 جلسه آموزشی نیاز است.
این جلسات اغلب از هفته بیستم بارداری شروع می شود و در طی آن ها به مادران مواردی را مانند تغذیه مناسب در زمان بارداری، نرمش های مناسب برای بارداری، مراحل زایمان و مراقبت های مربوط به پس از زایمان آموزش داده می شود.
در این شیوه نوزاد در یک وان حاوی آب گرم به دنیا می آید. همانطور که قبلا اشاره کردیم همه امکانات لازم که برای زایمان طبیعی مورد نیاز است به علاوه کنترل شرایط و ضربان مادر و نوزاد وجود دارد. این بررسی ها معمولا توسط یک پزشک متخصص انجام می شود.
در زایمان طبیعی به علت خشک بودن فضا مادر فشار زیادی را در ناحیه لگن و رحم خود احساس می کند. این امر موجب می شود که خانم های باردار درد زیادی را تجربه کنند. در زایمان در آب مادر در آب شناور بوده و در یک حالت بی وزنی قرار دارد. همین امر موجب می شود که خانم های باردار فشار کمتری را در ناحیه لگن و رحم تحمل کنند. در کنار کاهش درد انتخاب این روش باعث می شود که نوزاد به موقع بیرون بیاید.
تقریبا بیشتر خانم هایی که دوره های آموزشی پیش از زایمان را گذرانده اند می توانند از این شیوه زایمان بهره مند شوند. زایمان در آب در کل محدودیت خاصی ندارد. با توجه به این توضیحات بهتر است که مادران پیش از انتخاب این نوع زایمان از پزشک خود مشورت لازم را بگیرند تا ارزیابی های لازم انجام گرفته در صورت عدم مشکل این شیوه را برگزینند.
امکان دارد در برخی شرایط مانند چند قلو بودن یا نچرخیدن جنین پزشک معالج شما اجازه انجام زایمان در آب را به شما ندهد. با توجه به این موارد لازم است همه شرایط، مزایا و معایب این روش را محاسبه کرده سپس آن را انتخاب کنید.
همانطور که در بالا اشاره کردیم برخی از افراد به دلیل شرایط خاصی که دارند از انجام زایمان در آب منع می شوند. در برخی از موقعیت های پزشکی انتخاب گزینه زایمان در آب چندان ایده آل نمی باشد. بنابراین باید از این شرایط اطلاع داشته باشید تا در صورت مشاهده یکی از این علائم مرود را سریعا با پزشک خود در میان بگذارید.
پزشکان اغلب به مادران بارداری که یکبار زایمان زودرس را تجربه کرده اند این روش را برای زایمان پیشنهاد نمی کنند. زایمان رودرس به زایمانی اطلاق می شود که پیش از هفته سی و هفتم انجام بگیرد. به همین دلیل توصیه می شود خانم هایی که در حین بارداری دچار انقباضات شدید رحمی می شوند باید با پزشک خود در این زمینه تماس گرفته و مشاوره های لازم را بگیرند.
پره اکلامپسی به وضعیتی گفته می شود که مادر دچار افزایش فشار خون شده باشد و مشکلاتی مانند دفع پروتئین در ادرار را داشته باشد. این موضوع به عنوان یکی از خطرات دوران بارداری شناخته می شود که در صورت بروز آن باید به سرعت با پزشک در میان بگذارید.
زمانی که مکونیوم یا مدفوع نوزاد از سطح بالایی برخوردار باشد می تواند زایمان با این روش را از لحاظ بهداشتی تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل اگر در معاینات قبلی تشخیص داده شود که سطح مکونیوم در رحم مادران باردار بیش از حد طبیعی است امکان دارد که پزشکان این شکل از زایمان را توصیه نکنند.
زایمان در شرایطی که مادر چند قلو باردار است مطمئنا پیچیده تر و دشوارتر می باشد. به همین دلیل در این موقعیت باید با پزشک معالج خود مشورت کرده و در ارتباط با توانایی های بدنتان مشورت کنید و مشکل و عدم وجود مشکل را نیز مورد بررسی قرار دهید.
اگر در هنگام زایمان جنین هنوز به حالت مطلوب نچرخیده است باید با پزشک خود مشورت بکنید. در این موارد اگر نیاز باشد پزشکان روش دیگری را برای شما پیشنهاد می کنند. در ادامه مواردی را که نیاز به بررسی دارند به شکل مختصر بیان می کنیم تا مورد بررسی قرار بگیرد.
یکی از مواردی که باعث می شود مادران باردار و متخصصان در مورد انتخاب زایمان در آب تهران دچار تردیدهایی شوند موضوع رعایت بهداشت در این روش می باشد. در حقیقت اکثر افراد این نگرانی را دارند که احتمال دارد با انتخاب این روش زایمان عفونت ها افزایش پیدا کنند. با این جال تحقیقات نشان داده است که در صورت انجام اقدامات بهداشتی مناسب امکان وجود آلودگی ها و ابتلاء به عفونت بسیار کم خواهد بود.
برای اینکه خانم های باردار بتوانند یک زایمان سالم و به دور از هر نوع آلودگی را تجربه کنند می توانند اقدامات زیر را انجام بدهند.
یکی از بیشترین نگرانی های مادران در هنگام پیشنهاد این روش زایمان احتمال غرق شدن نوزاد می باشد. اما بر اساس پژوهش های انجام شده احتمال اتفاق افتادن این موضوع بسیار پایین است. به این دلیل که جنین در طول مدت زمان بارداری نفس نمی کشد و اکسیژن مورد نیاز خود را برای حیات از بدن مادر دریافت می کند. بنابراین در لحظات نخست بعد از زایمان نوزاد تا چند لحظه نفس نمی کشد و به شکلی رفتار می کند که در رحم بوده است.
در واقع زمانی که نوزاد به درون وان زایمان قرار می گیرد ریه های او هنوز در حالت بسته قرار دارند. بنابراین بسیار مهم است که به محض متولد شدن نوزاد به آرامی او را بر روی سطح آب قرار دهید و اجازه ندهید مجددا سر او در زیر آب قرار بگیرد.
یکی دیگر از مواردی که در هنگام انتخاب روش زایمان طبیعی در آب بسیار مطرح می شود این است که با توجه به اینکه نوزاد در لحظات اولیه پس از تولد امکان تنفس به صورت مستقیم را ندارد اما امکان بلعیدن آب نیز وجود نخواهد داشت؟
یکی از عواملی که موجب می شود که جنین در ابتدای ورود به دنیا به شکل مستقیم نفس نکشد و همچنین آب را نبلعد ترشح هورمون پروستاگلاندین، هیپوکسی خفیف و وجود مایع آمینوتک در ریه ها می باشد. وجود همه این موارد باعث می شود که احتمال بلعیدن آب توسط نوزاد به میزان زیادی کاهش پیدا کند.
زایمان کردن در آب در کنار کاهش درد از مزیت های دیگری نیز برخوردار است. همین موارد باعث شده که این شیوه زایمان در میان خانم ها طرفدارن زیادی داشته باشد.
مطمئنا در هر نوع روش زایمان احتمال بروز خطرات و مشکلاتی برای مادر و جنین وجود دارد. در حقیقت ما نمی توانیم ادعا کنیم که یک روش زایمان کاملا بی خطر می باشد. در این شیوه زایمان امکان دارد که مشکلاتی از قبیل ورود آب به ریه نوزاد که موجب اسپیراسیون و ابتلا به بیماری های تنفسی، امکان خفگی، پارگی بند ناف، مسمومیت و عفونت با آب، آسیب های مغزی به دلیل فقدان اکسیژن، ایجاد عفونت‌هایی مانند سودوموناس باکتریمی،مشکلات الکترولیت ناشی از بلعیدن آب به وسیله نوزاد وجود دارد. البته خانم های باردار می توانند برای انتخاب این شیوه زایمان با پزشک متخصص خود مشورت کرده در صورت عدم وجود مشکلات و تشخیص بی خطر این مدل زایمان با خیال راحت آن را انتخاب کنند.
یکی از مهمترین فواید زایمان در آب عدم نیاز به بخیه است. زمانی که مادر در آب شناور می شود در کنار تسکین درد و ایجاد آرامش زایمان راحت تری را نیز تجربه می کند. در زایمان های طبیعی به روش عادی امکان دارد برای تسهیل فرایند زایمان نیاز به ایجاد برش کوچکی در ناحیه پرینه باشد. این امر برای زایمان در آب نیاز نیست به این دلیل که آب گرم باعث می شود که ماهیچه های قسمت پرینه از حالت ارتجاعی برخوردار شوند و انقباضات بیشتری در دهانه رحم انجام بگیرد. این امر باعث می شود فرایند خروج جنین از رحم ساده تر انجام بگیرد. با توجه به این موارد احتیاجی به اپیزیوتومی وجود ندارد.
همانطور که قبلا اشاره کردیم مادران قبل از زایمان وارد آب وان شده و سپس در مرحله فشار و تولد نوزاد در آب استخر یا وان باقی می مانند. تولد جنین در آب امکان دارد به دنبال بیرون آمدن جفت در داخل یا بیرون از آب باشد.
جالب است بدانید که در بعضی از کشورهای دنیا شرایط خاصی را به وجود می آورند که زایمان در آب در منزل انجام بگیرد. ایجاد شرایط خاص به این مفهوم است که درجه حرارت آب باید به شکل ثابت باشد و یک متخصص زنان و زایمان یا ماما نیز حضور داشته باشند. در کنار آن باید امکان دسترسی اورژانسی و سریع در زمان بروز اتفاق یا پیشامد غیر منتظره به بیمارستان وجود داشته باشد. اما متاسفانه با وجود عدم دسترسی به استانداردهای لازم و ترافیک های سنگین این امر منتفی می باشد.
در کشورهای پیشرفته در صورت انتخاب این شیوه زایمان باید یک فرد حرفه‌ای دارای مجوز و باتجربه همراه با مادر باشد.
حضور همسر در هنگام زایمان می تواند برای مادران خوشایند و لذت بخش باشد. ابتدا برای ایجاد آرامش و ریلکسیشن در مادران آموزش های لازم را به آن ها می دهند. به این دلیل که این مسئله در کاهش درد تاثیر ویژه ای دارد. حضور همسر در هنگام زایمان باعث می شود که مادران باردار احساس آرامش بیشتری داشته باشند. آموزش هایی به همسران داده می شود که رعایت آن ها باعث می شود زایمان برای خانم های باردار ساده تر انجام بگیرد. در صورتی که همسران در پروسه زایمان در آب حضور دارند باید مواردی را رعایت کنند این موارد شامل:
سوالات متداول
آیا زایمان در آب بخیه دارد؟
خیر زایمان در آب برخلاف زایمان طبیعی نیازی به برش پرینه و بخیه ندارد
آیا زایمان در آب برای استفاده از مسکن‌ها محدودیت دارد؟
بله شما در این نوع زایمان نمی‌توانید از مسکن‌هایی نظیر پپتیدین یا بی حسی اپیدورال استفاده نمایید.
در چه شرایطی مادران باردار باید وان زایمان را ترک کنند؟
در مواردی نظیر شدت یافتن خونریزی، بروز تغییرات ناگهانی در علائم حیاتی و دیدن مکونیوم در سطح آب معمولاً ماما به شما توصیه می‌کند که وان یا استخر زایمان را ترک نمایید.
زایمان در آب به چند روش انجام می شود؟
به دو روش یک روش مادر تنها در زمان فشار و درد در آب می ماند و در روش دیگر مادران همه پروسه زایمان را در آب می گذارنند.