همه خانم‌ها در اوایل بارداری و حتی بسیار قبل‌تر از آن به نام نوزاد و خرید لباس نوزاد یا جنسیت او فکر می کنند. اما کمتر کسی برای دوران بارداری یا روش زایمان و پس از تولد کودک برنامه‌ریزی نموده و الگوی استاندارد خاصی را برای خود معین می‌کنند. اما با ایجاد یک برنامه مدون می‌توان برای یک روش زایمان اصولی و کم خطر آماده شد که جزئیات خواسته‌های شما را مشخص می‌کند، برای کودک خود برنامه‌ریزی کنید.
برنامه زایمان می‌تواند به شما کمک کند در دوران بارداری یا قبل از آن برای زایمان به ویژه زایمان فیزیولوژیک آمادگی بهتری کسب کنیم. اینکه بخواهید به چه شیوه‌ای زایمان کنید یا کدام بیمارستان و پزشک را برای تولد خود انتخاب کنید می‌تواند در این برنامه بگنجد. برنامه زایمان می‌تواند ارتباط مداوم و عمیقی بین مادران باردار با مراکز مراقبت‌های بارداری و زایمان ایجاد نماید. به همین خاطر شما قبل از زایمان می‌توانید اطلاعاتی در مورد انواع روش‌های زایمان و موارد مهم مراقبت از نوزاد پس از تولد را کسب کنید. از آنجایی که نمی‌توانید تمام جنبه‌های زایمان را کنترل کرد، بنابراین بهتر است در برنامه‌ریزی خود انعطاف‌پذیر باشید تا اگر چیزی طبق برنامه پیش نرود شما به هیچ عنوان غافلگیر یا شوکه نشوید.
فهرست
برنامه زایمان در حقیقت یک لیست دقیق از ترجیحات و ملزوماتی است که دوست دارید در دوران بارداری و زایمان آنها را داشته باشید. برنامه زایمان بدان معنی نیست که شما و همسرتان دقیقاً تصمیم بگیرید که تولد فرزندتان چگونه اتفاق بیفتد یا کدامیک از متغیرها باید دقیقا در حین زایمان به وقوع بپیوندد. چرا که عوامل زیادی در فرایند زایمان دخیل هستند که نمی‌توانید دقیقاً پیش‌بینی کنید که قرار است چه اتفاقی بیفتد. با این حال، برنامه زایمان به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید کدامیک از پارامترهای مراقبتی، جسمانی و روحی برای شما در هنگام تولد نوزادتان مهم است. به یاد داشته باشید که برنامه زایمان یک توافق الزام آور نیست؛ بلکه یک دستورالعمل پزشکی است که با رعایت آن می توانید در طول بارداری بدن و ذهنیت خود را برای زایمان آماده کنید. اگر یک پزشک مجرب را سراغ ندارید می توانید بر اساس این برنامه به دنبال پزشکی باشید که اهداف و خواسته‌های شما را در طول زایمان دنبال کند.
بسیاری از والدین در طول دوران بارداری برای زایمان فیزیولوژیک و زایمان در آب برنامه ریزی می‌کنند تا بتوانند فرزند خود را با کمترین درد یا آسیب به دنیا آورند. برنامه های زایمان شرایطی را برای پزشکان و ماماها فراهم می‌کند تا شرایط جسمانی مادر و جنین را به طور دقیق کنترل کنند.
در طول دوران بارداری می‌توانید با پزشک خود در مورد نحوه زایمان و تولد فرزندتان صحبت کنید و متناسب با شرایط روحی و جسمی مادر و جنین شیوه وضع حمل خویش را انتخاب کنید. در حال حاضر شما می‌توانید با کمک چند روش متداول فرزند خود را به دنیا بیاورید.
زایمان طبیعی یا فیزیولوژیک رایج‌ترین و برترین روش وضع حمل برای مادارن باردار است که در طول قرن‌های متمادی توسط ماما ها انجام می‌شود. این روش هر چند که با فیزیولوژی بدن زنان تناسب دارد ولی با درد و فشار بسیار زیادی همراه است. به همین خاطر بیشتر مادران باردار از انتخاب این شیوه سر باز می‌زنند و ترجیح می‌دهند از روش‌های دیگر استفاده کنند.
اگر مادر دارای شرایطی جسمی خاصی باشد که انجام زایمان طبیعی سلامت او و نوزاد را به خطر بیاندازد یا مادر از وضع حمل فیزیولوژیک واهمه داشته باشد می تواند با کمک یک پزشک جراح و به روش زایمان سزارین فرزند خویش را به دنیا بیاورد. در این شیوه با اینکه مادر هیچ‌گونه دردی را در فرایند زایمان احساس نمی‌کند ولی دوره نقاهت و عوارض جانبی داروهای بیهوشی می‌تواند برای مادر و فرزند طاقت‌فرسا باشد.
زایمان در آب یکی از شیوه‌های رایج زایمان طبیعی است که مادر برای به دنیا آوردن فرزند خود، از استخر آبگرم کمک می‌گیرد. در این روش بخشی از پروسه زایمان یا تمام آن درون وان آبگرم به وقوع می‌پیوندد؛ چرا که آب گرم عضلات شکمی و رحمی را منبسط نموده و فرایند خارج شدن جنین از رحم را تسهیل می‌کند.
رفتن به کلاس‌های دوران بارداری ایده خوبی است تا بتوانید از یک مرجع مطلع سوالات خود را در مورد شیوه‌های مختلف زایمان بپرسید. متخصصان زنان و زایمان و مراقبین بارداری در طی این کلاس‌ها ترفندهایی را به شما یاد می‌دهند تا به کمک آنها بتوانید فرایند زایمان را کوتاه‌تر نموده و به راحتی درد و فشار آن را مدیریت و کنترل نمایید.
در طی برنامه زایمان، مادر به صورت منظم و مداوم به مراکز درمانی مراجعه می‌کند تا متخصصان بتوانند وضعیت سلامتی او و کودک را بررسی کنند. به این صورت اگر مشکلی در بارداری رخ دهد یا مادر سابقه بیماری خاصی داشته باشد، پزشک می‌تواند به راحتی وضعیت مادر و جنین را تحت کنترل داشته باشد و در صورت لزوم از فوریت‌های پزشکی یا عمل جراحی سزارین استفاده نماید.
اگر ترجیح می‌دهید شرایط خاصی را که برای محیط زایمان خود دارید، مانند پخش موسیقی خاص، رایحه درمانی یا نورهای کم نور (شمع یا شعله‌های برهنه مجاز نیست) فهرست کنید. اکثر بیمارستان‌ها می‌توانند این نوع درخواست‌ها را برآورده کنند، اما ارزش آن را دارد که ابتدا بررسی کنید، به خصوص اگر چیزی برای شما بسیار مهم است.
در طول بارداری یکی از موارد مهمی که کادر پزشکی سعی می‌کند آن را به مادر بیاموزد، نحوه تنفس و کنترل درد است که فرایند زایمان را آسانتر می‌نماید. در طی کلاس‌های بارداری مادر برخی از ورزش‌ها را یاد می‌گیرد تا با انجام آن بدن از نظر فیزیولوژی برای زایمان آماده‌تر باشد. اگر در طول زایمان طبیعی از درد و انقباضات رحمی ترس دارید می‌توانید در برنامه و شیوه زایمان مشخص کنید که می‌خواهید از داروهای مسکن و شیوه اپیدورال استفاده نمایید.
اگر تصور می‌کنید که یک وضعیت خاص شامل دراز کشیدن روی تخت، زانو زدن، ایستادن یا چمباتمه زدن به شما کمک می‌کند تا زایمان بهتری داشته باشید باید در این مورد با پزشک خود صحبت کنید تا در شیوه زایمان و زمان آن وسایل خاصی مانند مدفوع زایمان، توپ سوئیسی، حصیر یا کیسه حبوبات آماده گردد.
شما در برنامه‌ریزی شیوه زایمان می‌توانید در مورد اینکه چه کسی در اتاق زایمان شما را همراهی و یاری کند با پزشک خود صحبت نمایید. اگر دوست دارید لحظه تولد کودکتان را با همسرتان قسمت کنید و تجربه در آغوش کشیدن نوزادتان را برای نخستین بار در کنار همسرتان تجربه کنید می‌توانید این مورد را در برنامه خود بگنجانید.
برنامه‌ریزی در مورد شیوه زایمان به شما کمک می‌کند تا چک لیستی از مواردی که ممکن است در بیمارستان و حین زایمان لازم باشد را با خود به بیمارستان ببرید.
• چه کسی که در حین زایمان یا به عنوان همراه قرار است در کنار شما باشد؟
• یک دست لباس راحتی
• لباس برای نوزاد
• پتو برای نوزاد
• نوار بهداشتی و پوشک
• شیشه شیر
• داروهایی که مصرف می کنید
• ویتامین K برای نوزادان
گاهی اوقات بنابر شرایط جسمی مادر و نوزاد در دوران بارداری یا حین فرایند زایمان همه چیز طبق برنامه پیش نمی‌رود. در این لحظه شما باید انعطاف‌پذیر باشید و خود را برای انجام پروسه زایمان متفاوت با تصورات و برنامه آماده نمایید. به عنوان مثال، ممکن است برخی از امکانات در روز زایمان در دسترس نباشد یا در حین زایمان شرایط خاصی برای شما و نوزاد پیش بیایید به طوری که پزشک برای حفظ جان شما و نوزاد مجبور شود شیوه زایمان را تغییر دهد. اگر چه ممکن است شرایط با برنامه‌ریزی شما پیش نرود ولی اطمینان داشته باشید که تیم پزشکی تمام تلاش خود را خواهند نمود تا نوزاد شما سالم به دنیا آید.
قبل از هر کاری شما باید بدانید که آیا قصد دارید شیوه زایمان دارویی را انتخاب کنید یا ترجیح می‌دهید از روش‌های بدون دارو و کاهنده درد را در پیش بگیرید. داروهای ضد درد توسط فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا احساس خود را در مورد مدیریت درد در هنگام زایمان طبیعی مدیریت نمایید. گزینه‌های دارویی معمول برای زایمان سزارین و طبیعی استفاده شده و عبارتند از اپیدورال، بلوک نخاعی، مواد افیونی از طریق IV، بی‌حس کننده موضعی و اکسید نیتروژن که هر کدام عوارض خاص خود را دارند. اما اگر می‌خواهید از گزینه‌های تسکین درد غیردارویی استفاده کنید باید در دوران بارداری حتما در کلاس یوگا شرکت نمایید. این کلاس‌ها شامل تکنیک‌های تنفسی، کمپرس گرم یا سرد، ماساژ و فشار ضد فشار، رایحه‌درمانی، آب درمانی (حمام یا دوش)، مدیتیشن و… است. این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کند تا فرایند زایمان طبیعی خود را به خوبی مدیریت کنید و درد یا فشار زیاد را با استفاده از ابزارهایی مانند توپ زایمان، توپ بادام زمینی یا میله اسکات و… مهار نمایید.
کلام آخر
برنامه زایمان سندی است که به تیم پزشکی شما اجازه می‌دهد تا اولویت‌های مهم شما را در مورد شیوه زایمان، مدیریت درد، مراقبت‌های پس از زایمان، روش‌های نوزاد و حتی فضای اتاق زایمان (نورها، رایحه‌درمانی و غیره) بدانند. بهتر است برنامه تولد نوزاد خود را به عنوان یک راهنما و یک نقشه راه در نظر بگیرید که انتظارات و علایق شما را برای تجربه زایمانی آسان و دلپذیر عنوان می‌کند. اما به خاطر داشته باشید در طول مسیر به خاطر حفظ سلامتی شما و نوزاد ممکن است تغییراتی توسط کادر پزشکی ایجاد شود و همه چیز طبق برنامه پیش نرود. اگرچه فکر کردن به اتفاق غیرمنتظره هنگام زایمان می‌تواند ترسناک باشد، اما لزوماً به این معنی نیست که برنامه زایمان شما کاملاً منحل می‌شود چرا که تیم پزشکی در همه حال سلامت، ایمنی و آسایش شما و کودکتان را در اولویت قرار می‌دهند. از سوی دیگر مجموعه فوق تخصصی نورسته با ایجاد فضایی آرامش بخش و برخورداری از تجهیزات به روز مورد نیاز زایمان شرایطی را فراهم نموده تا مادران ایرانی با خیالی آسوده در مورد انتخاب نحوه زایمان خود تصمیم گیری کنند. برخورداری از استخر آبگرم و زایمان در آب یکی از روش های زایمان است که مادر در این روش کمترین درد و فشار را متمل خواهد شد.
سوالات متداول
برنامه زایمان راهی است که شما می‌توانید به تیم پزشکی خود بگویید که چه نوع شیوه زایمان را تریجح می‌دهید و دوست دارید در طی این فراینذ، چه اتفاقی بیفتد و از چه چیزی اجتناب کنید.
تدوین برنامه زایمان ضروری نیست، بنابراین فکر نکنید که مجبور به داشتن آن هستید. با ماما یا پزشک خود در مورد آنچه برای شما مهم است صحبت کنید و آنها می‌توانند در سوابق شما یادداشت کنند. یکی از مزایای اصلی برنامه زایمان این است که به شما کمک می‌کند تا برای بچه‌دار شدن آماده شوید. نشستن و نوشتن یک رکورد می تواند به شما کمک کند تا توجه خود را بر آنچه واقعا مهم است متمرکز کنید.
هیچ زمان ترجیحی یا خاصی در دوران بارداری وجود ندارد تا شما خود را برای تدوین یک برنامه زایمان ایده‌آل آماده کنید. بنابراین شما می‌توانید قبل از شروع فرایند زایمان با پزشک و نزدیکان خود در مورد شیوه زایمان و ابعاد مختلف آن گفتگو نموده و برنامه مشخصی را برای این فرایند تنظیم نمایید.
برخی از زنان در برنامه زایمان خود دوست دارند ایده‌ها و شرایط خاصی در مورد نوع زایمان و تولد نوزاد خویش اتخاذ کنند. تدوین یک برنامه به این افراد کمک می‌کند تا علایق خود را در کنار انتخاب شیوه زایمان دنبال نمایند.