در اکثر فیلم ها اولین نشانه زایمان طبیعی کمر دردی می باشد که گریبان مادر را در یک لحظه می گیرد و نشان دهنده موعد تولد نوزاد است؛ اما در حقیقت آغاز فرایند زایمان شامل مجموعه ای از علائم می باشد که در سه هفته قبل از زایمان بروز می کند.
با این حال تجربه هر زنی در وضع حمل خود با توجه به ساختار بدنی و عوامل وراثتی منحصر به فرد و متفاوت است. با نزدیک شدن ختم بارداری مادر سنگین تر می شود اما این مسئله اندکی از هیجان وی برای تجربه لحظه در آغوش کشیدن کودک خود نمی کاهد. در هفته های آخر مادر به راحتی می تواند احساس و علائم غیرعادی در بدن خود را حس نماید هر چند که به طور دقیق لحظه زایمان قابل پیش بینی نیست.
ما در این مقاله سعی خواهیم نمود تا علائم و نشانه های زایمان طبیعی را برای مادران آینده به طور خلاصه بیان کنیم. مطالعه این مبحث باعث می شود تا مادران باردار با آگاهی بیشتر در زمان فارغ شدن به استقبال کوچولوی خود پیش روند و مسیر آماده شدن و دانستن علائم فیزیکی و زمان انتظار را تعیین نمایند.
فهرست
به طور علمی و فیزیولوژیک دوره بارداری طبیعی از تاریخ آخرین قاعدگی حدود 37 تا 42 هفته طول خواهد کشید. زمانی که مادر وارد هفته 30 خود می شود، بدن شروع به آماده سازی خود برای انجام زایمان می نماید؛ به همین خاطر برخی از تغییرات هورمونی و ظاهری به وقوع خواهد پیوست. ولی این تغییرات الزاما به این معنی نیست که زمان رفتن به بیمارستان فرا رسیده است. در این بخش برخی از نشانه‌هایی که بیان کننده نزدیک شدن زایمان است را به صورت اختصار بیان خواهیم کرد.
یکی از بزرگترین تغییرات در بدن زنان باردار قبل از زایمان طبیعی که توسط ماما بررسی می شود معاینه دهانه رحم و میزان گشادی یا باز شدن آن است. با نزدیک‌تر شدن زمان زایمان، دهانه رحم شروع به نرم شدن و محو شدن کرده و نازکتر می‌شود. گشادی و تغییرات دهانه رحم به مادر اجازه می‌دهد تا در هنگام زایمان، نوزاد خود را راحت تر به دنیا آورد و کودک از رحم خارج گردد.
از هفته 36 بارداری ماما با توجه به شرایط جسمانی مادر به طور مرتب تغییرات دهانه رحم و موقعیت کودک را بررسی می کند. این تغییرات باید به طور متناوب پیشرفت کرده و به آرامی شروع شود و قبل از زایمان به سرعت افزایش یابد. هنگامی که زایمان طبیعی به طور رسمی آغاز شود دهانه رحم باید تا 10 سانتی متر گشاد شده و کاملا توسط ماما در نظر گرفته شود.
براکستون هیکس یا انقباضات رحمی به طور نامنظم و کاملا خفیف اتفاق می افتد که بروز و نمود آن در سه ماهه سوم بارداری شایع تر است. مادران باردار ممکن است قبل از ظاهر شدن سایر علائم زایمان به طور مرتب انقباضات برکستون هیکس را تجربه کنند. با نزدیک‌تر شدن به موعد وضع حمل این انقباضات رحمی قوی‌تر شده و حالت منظم تری به خود می گیرد.
یکی از راه‌های اصلی برای تشخیص انقباضات واقعی جدا از انقباضات براکستون هیکس این است که انقباضات طبیعی در فواصل زمانی منظم اتفاق می‌افتند که با گذشت زمان بیشتر می‌شوند. می توانید فواصل انقباض خود را با استفاده از یک برنامه یا تلفن یا با استفاده از کرونومتر و ترسیم زمان شروع و مدت زمان هر انقباض بر روی یک تکه کاغذ ردیابی کنید.
انقباض براکستون هیکس حالتی شبیه سفت شدن ناگهانی و شدید عضلات شکم را در پی خواهد داشت. که با دراز کشیدن یا استراحت کردن به سرعت متوقف می شود. همچنین راه‌هایی برای مقابله با این ناراحتی‌های بدون به مصرف دارو وجود دارد که در این بخش به طور مختصر بیان شده است.
در طول بارداری، هورمون ریلکسین باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل بدن مادر به ویژه رباط‌های لگن می‌شود. این فرایند کشش و انعطاف بیشتر بدن در حین زایمان کمک می کند تا مادر به راحتی پروسه زایمان وازینال را پشت سر بگذارد؛ اما ممکن است این تغییرات در ناحیه لگن احساس ناراحتی یا درد ایجاد نماید که با نزدیک شدن زمان زایما تشدید می گردد. همچنین مادر ممکن است در ناحیه کمر و باسن خود احساس لرزش نماید که جای نگرانی نیست. چرا که عضلات اطراف مفاصل لگن مادر در آینده ای نه چندان دور باید سخت‌تر کار را انجام دهند تا آن نواحی را ثابت نگه دارند.
ناراحتی معده و مشکلات گوارشی در هیچ مرحله ای از بارداری غیرعادی نبوده در برخی موارد از اول بارداری تا پایان آن ادامه خواهد داشت؛ اما گاهی اوقات این مشکل در اواخر بارداری و سه ماهه سوم تشدید شود دلیل آن رشد کودک در داخل رحم است.
جنین برای اینکه فضای بیشتری از محیط شکم را به خود اختصاص دهد با سایر اعضای داخلی مادر رقابت می کند. در نتیجه مادر در روز های پایانی بارداری دچار سوء هاضمه و سوزش سر دل می گردد هفته ها ادامه داشته باشد. از سوی دیگر در نتیجه انقباضات رحمی ممکن است کودک با سر یا پاهای خود به کمر مادر فشار بیاورد. پس در نتیجه کمردرد یکی از نشانه رایج قبل از زایمان طبیعی است که می تواند به صورت امواج از پشت به جلو حرکت کند.
با این حال، احساس مکرر دفع ادرار، اسهال و… در پایان بارداری اغلب می تواند نشانه ای از فاصله 24 تا 48 ساعته زایمان باشد.
در اواخر دوران بارداری، یک تکه مخاطی غلیظ دهانه رحم را می بندد تا مانع ورود باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا به داخل رحم شود. این تکه به نام پلاگ شناخته می شود که در زمان شروع به نرم شدن و باز شدن دهانه رحم به داخل واژن شما دفع می شود. پروسه زایمان طبیعی ممکن است در فاصله زمانی بسیار کوتاهی پس از دفع پلاک مخاطی شروع شود.
یکی از مواردی که ماما به طور مرتب در دوران بارداری آن را چک می کند وضعیت قرارگیری نوزاد در داخل رحم مادر است. با نزدیک‌تر شدن موعد زایمان، کودک در داخل رحم شروع به چرخش می کند و در ناحیه لگن مادر مستقر می‌شود که اصطلاحا به آن پدیده رعد و برق یا سبک شدن نوزاد گفته می‌شود.
در طی فرایند روشن شدن یا پدیده رعد و برق جنین در لگن مادر مستقر شده و پایین می آید که ممکن است این پروسه چند هفته یا چند ساعت طول بکشد. هنگامی که این اتفاق می افتد، مادر فشار اندک و ناگهانی را در قسمت لگن تحتانی را تجربه می کند و فشار بیشتری بر روی مثانه وارد می شود. در نتیجه مادر ممکن است نیاز به دفع مکرر ادرار را نیز احساس کند و اندکی از تنگی نفس، سوزش سر دل کاسته شود.
عمدتا مادران باردار در هفته‌های پایانی بارداری احساس سبکی و سرحالی دارند و در وجود خود انرژی شدیدی را تجربه می‌کنند. این احساس احتمالا به خاطر ترشح هورمون استروژن در داخل بدن است که اصطلاحا به آن “غریزه لانه سازی” گفته می شود.
در این حالت مادر تمایل دارد هر کاری که دوست دارد را انجام دهد و به شکل برنامه ریزی شده خانه را تمیز کرده و فعالیت های لازم را برای ورود نوزاد انجام دهد.
بهتر است در آخرین ویزیت خود از ماما و پزشک مختصص زنان و زایمان درخواست کنید تا زمان تقریبی زمان زایمان طبیعی شما را مشخص نماید. در صورتی که در روز های پایانی بارداری علادم و نشانه های خاصی مشاهده کردید بهتر است در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
در این حالت شما با بیان شرح حال خود و پرسیدن سوالاتی در مورد زایمان می توانید زمان مراجعه به بیمارستان تعیین کنید. برخی از مادران تمایل دارند مراحل اولیه زایمان را در خانه سپری کنند در حالی که برخی دیگر باید به سرعت خود را به بیمارستان برسانند. در صورت مشاهده علائم زیر باید به بیمارستان مراجعه کنید.
زایمان طبیعی در طی سه مرحله به وقوع می پیوندد که زایمان نهفته (مرحله اول)، تولد نوزاد (مرحله دوم) و زایمان جفت (مرحله سه) مراحل مختلف این فرایند را تشکیل می دهند. در طول زایمان، بدن شما از انقباضات شدید و منظم برای گشاد کردن و از بین بردن دهانه رحم استفاده می کند. در این بخش به طور مختصر فرایند شروع زایمان واژینال را بیان کرده ایم.
یکی از شایع ترین نشانه هایی موعد فرارسیدن زایمان طبیعی و زمان رفتن به بیمارستان را نشان می دهد پاره شدن کیسه آب و انقباضات منظم و شدید رحمی است. در این زمان باید با پزشک معالج خود تماس بگیرید و شرح وضعیت خود را به او اطلاع دهید.
شما باید با هماهنگی قبلی به بیمارستان مورد نظر خود مراجعه نمایید تا بر روی میز زایمان به طور کامل معاینه شوید. سپس توسط یک همراه به اتاق تریاژ باید بروید تا فرآیند پذیرش و مرسومات اداری را کامل نماید.
در ادامه از اتاق تریاژ، به اتاق زایمان و ریکاوری (LDR) منتقل خواهید شدتا لباس بیمارستان بپوشید و نبض، فشار خون و دمای شما بررسی شود. یک مانیتور خارجی جنین برای مدت کوتاهی روی شکم شما قرار می گیرد تا انقباضات رحمی را بررسی کرده و ضربان قلب نوزاد را اندازه گیری گردد.
سپس توسط ماما و دستیار وی به اتاقی که وان آبگرم در آن تعبیه شده هدایت می شوید تا مراحل اولیه زایمان را در داخل آبگرم سپری نمایید. آبگرم به تحرک راحت تر و تسهیل انقباضات رحمی مادر کمک می کند. شما می توانید تا پایان پروسه زایمان و تولد کودک در داخل آب گرم بمانید اما به محض تولد نوزاد باید برای انجام بقیه مراحل زایمان همچون دریافت دارو و بخیه از آب خارج شوید.
کلام آخر
در طی زایمان طبیعی انقباضات شدید و منظم شرایطی را فراهم می نمایند تا جنین به صورت سالم از رحم خارج گردد؛ اما قبل از اینکه پروسه اصلی زایمان آغاز شود، بدن مادر خود را برای انجام این فعالیت سخت و سنگین آماده می کند. انقباضات نامنظم براکستون هیکس، تکرر ادرار، سر درد، تورم پستان ها و… تنها بخشی از نشانه ها و علائمی هستند که نشان دهنده آمادگی بدن برای تولد نوزاد است.
بیشتر بخوانید:
چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟
نکاتی درباره خونریزی بعد از زایمان
سوالات متداول
شایع ترین علائمی که نشان می دهد زایمان طبیعی آغاز شده است، انقباضات شدید شکمی و پاره شدن کیسه آب است.
مادرانی که از بیماری خاصی رنج نمی برند و یک دوره بارداری نرمالی را سپری کرده اند می توانند برای انجام زایمان از شیوه زایمان در آب استفاده کنند.
به طور طبیعی مادر می تواند پس از سپری کردن 37 الی 42 هفته از بارداری خود نوازد خویش را به صورت زایمان فیزیولوژیک به دنیا آورد.