زایمان فیزیولوژیک نوعی زایمان طبیعی است که بدون دخالت های دارویی و پزشکی صورت می گیرد. انتخاب بهترین روش زایمان دغدغه اصلی تمام مادران باردار محسوب می شود، زیرا هر کدام از روش ها دارای مزایا و معایبی بوده و تاثیرات متفاوتی بر مادر و نوزاد می گذارند. در این مطلب قصد داریم به بررسی و معرفی زایمان فیزیولوژیک بپردازیم. اگر به دنبال کسب اطلاعات و آگاهی بیشتر نسبت به این روش زایمان هستید تا انتها همراه کلینیک نورسته باشید.
فهرست
زایمان فیزیولوژیک همانند زایمان طبیعی به صورت واژینال است اما در آن پزشک و ماما هیچگونه دارویی به شما نمی دهند. زایمان فیزیولوژیک نوعی زایمان بدون استفاده از داروهای تسکین درد، شروع و یا تسریع زایمان است. بجای دارو از تکنیک های روانشناختی و تکنیک های جسمی مانند کنترل تنفس برای زایمان موفق و تحمل درد در این نوع زایمان بهره گرفته می شود.
در این نوع زایمان مادر باردار هنگام اوج گرفتن دردها و نزدیک شدن به زمان تولد نوزاد به بیمارستان مراجعه نموده اما نیازی به بستری شدن و تزریق سرم و استفاده از داروهای مختلف نیست. در این نوع زایمان وضعیت به گونه ای مدیریت می شود که مادر به طور کامل احساس راحتی داشته باشد و همه چیز برای او فراهم باشد. برای به دنیا آمدن نوزاد از طریق زایمان فیزیولوژیک مادر باید از نیروهای طبیعی بدن خود مانند عضلات شکم و لگن استفاده کند. لازمه این امر داشتن آرامش روانی بسیاری است که معمولا یک نفر همراه برای کمک بیشتر جهت رسیدن به آرامش در کنار مادر قرار می گیرد.
زایمان یک تجربه روان شناختی عمیق است که تأثیرات جسمی، روانی، اجتماعی و وجودی زیادی، هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت دارد و خاطرات آن تا آخر عمر در ذهن مادران باقی می ماند. زایمان فیزیولوژیک علاوه بر کاهش خطرات و عوارض جانبی داروها برای مادر و نوزاد، از نظر روانی بسیار تاثیرگذار است. اهمیت این نوع زایمان آنجا مشخص می شود که طبق آمار مادران بارداری که به صورت طبیعی و بدون دخالت دارویی و پزشکی فرزند خود را به دنیا آورده اند، از نظر روحی در شرایط بهتری قرار دارند. این زنان احساس قدرت بیشتری داشته و رضایت عمیقتری کسب می کنند.
زایمان فیزیولوژیک برای هر فردی زمان متفاوتی دارد. در این نوع زایمان همه چیز به شرایط جسمی و روحی مادر بستگی دارد. دهانه رحم در زایمان فیزیولوژیک به طور طبیعی و بدون مداخله پزشکی باز شده و دارویی برای تسریع روند زایمان و یا کاهش درد آن استفاده نمی شود. معمولا مادرانی که زایمان اول را تجربه می کنند، ممکن است با این روش فیزیولوژیک زایمان طولانی تری داشته باشند.
معمولا روند انجام این نوع زایمان در حالت عادی برای تولد فرزند بین 14 تا 15 ساعت طول می کشد. اما عواملی در کم و زیاد شدن این مدت زمان تاثیرگذارند که از مهمترین آنها می توان به سابقه و تعداد زایمان های فیزیولوژیک قبلی، میزان تحمل درد توسط مادر، موقعیت قرارگیری جنین در رحم و داشتن آرامش ذهنی و درونی در طول زایمان اشاره نمود.
مانند دیگر زایمان ها برای بهتر انجام شدن زایمان فیزیولوژیک نیز باید در دوران بارداری اقداماتی انجام شود. قطعا مراجعه مرتب به پزشک متخصص و چک کردن وضعیت سلامت مادر و جنین یکی از اقدامات مهم به شمار می رود. همچنین اگر قصد دارید زایمان فیزیولوژیک راحت تری را تجربه کنید باید آمادگی جسمانی خود را تقویت نمایید و با ورزش و فعالیت های مناسب استقامت خود را بالا ببرید.
علاوه بر وضعیت جسمی باید به وضعیت روحی خود رسیدگی نموده و از نظر ذهنی نیز آمادگی لازم را بدست آورید. با کسب اطلاعات کافی و مشورت با افراد باتجربه می توانید تا حد زیادی از نظر روانی با این نوع زایمان آشنا شوید. کسب آمادگی روحی و روانی یکی از مهمترین اقدامات قبل از زایمان فیزیولوژیک محسوب می گردد. زیرا اگر مادر در شرایط ذهنی مطلوبی باشد این نوع زایمان به خوبی صورت گرفته و میزان درد کمتر احساس خواهد شد.
زایمان فیزیولوژیک نیز مانند سایر روش های زایمان با درد همراه است. برای کاهش درد در این نوع زایمان از دارو استفاده نمی شود اما می توان با استفاده از تکنیک هایی درد را کاهش داد. با داشتن وضعیت جسمی و روحی مناسب و ایجاد کردن شرایط درست تا حد زیادی می توان در کاهش درد تاثیرگذار بود. روش ها و تکنیک های مختلفی برای مدیریت درد هنگام زایمان فیزیولوژیک وجود دارند که انتخاب آنها به مادران بستگی دارد. هر شخصی می تواند از طریق یکی از این روش ها به آرامش بیشتری در حین زایمان برسد.
یکی از مهمترین مسائل برای زایمان فیزیولوژیک آرامش مادر است. زمانی که زن باردار آرامش بیشتری داشته باشد درد کمتری تجربه خواهد نمود. فراهم کردن جو آرام در محیط بیمارستان توسط پزشک و ماما و پرسنل می تواند باعث اعتماد مادر باردار و در نتیجه رسیدن به آرامش باشد.
حضور یک شخص که زن باردار به او اعتماد داشته و از او آرامش می گیرد، می تواند تا حد زیادی در کاهش درد موثر باشد. برخی بیمارستان ها اجازه می دهند همسر زن باردار هنگام زایمان در کنار او حضور داشته باشد. وجود یک همراه و حمایت کننده می تواند برای افرادی که هنگام زایمان عصبی و زودرنج و یا پر استرس هستند بسیار مفید واقع شود.
از دیگر روش های کاهش درد هنگام زایمان فیزیولوژیک می توان ماساژ را نام برد. ماساژ توسط همسر یا ماما و هر شخصی که به عنوان همراه مادر باردار حضور دارد، می تواند احساس آرامش بسیاری ایجاد کند و موجب کاهش درد شود.
با گرما دهی به مادر باردار از طریق پتو، کمپرس آب گرم، دوش یا وان آب گرم و … می توان در طول زایمان فیزیولوژیک درد را کاهش داد. گرما باعث افزایش جریان خون شده و در نتیجه درد را تسکین می دهد.
برای کاهش درد زایمان فیزیولوژیک می توان وضعیت بدن مادر را تغییر داد. پیدا کردن یک حالت مناسب برای زایمان و قرار گرفتن مادر در آن حالت تا حد زیادی در کمتر شدن میزان درد تاثیر گذار است. بهترین حالت هایی که مادر باردار می تواند برای کاهش درد حین زایمان قرار بگیرد عبارتند از:
از دیگر روش های کاهش درد زایمان فیزیولوژیک استفاده از رایحه درمانی است. در این تکنیک از روغن های مختلف، علف ها و گیاهان و … مانند اسطوخودوس، زاج و برگاموت برای آرامش مادر بهره گرفته می شود.
تکنیک های تنفسی جرو موثرترین روش ها برای کاهش درد زایمان فیزیولوژیک محسوب می شوند. این تکنیک ها شامل تنفس پاک، تنفس گام به گام الگویی، تنفس گام به گام متغیر، تنفس آرام و تنفس اصلاح شده می شوند. معمولا قبل از رسیدن به موعد زایمان و طی دوره ها و کلاسهای آموزشی مادران باردار می توانند این تکنیک را آموزش ببینند. به طور کلی تنظیم تنفس باعث عدم تمرکز مادر بر روی زایمان و درد و فشار می شود و به نوعی حواس پرتی ایجاد می کند. همچنین تنفس درست و اصولی باعث بهتر کنترل کردن انقباضات می شود.
استفاده از موسیقی آرامش بخش می تواند روند زایمان فیزیولوژیک را برای زنان باردار راحت تر کند و در کاهش درد آنها بسیار موثر واقع شود. گوش دادن مادر باردار به موزیک ضبط شده یا زنده، استرس او را کم نموده و در نتیجه وضعیت جسمی و روحی و روانی در آرامش خوبی به سر می برد.
فکر کردن به چیزهایی غیر از زایمان و پرت کردن حواس و تمرکز ذهنی از روند به دنیا آمدن نوزاد از طریق زایمان فیزیولوژیک می تواند در کاهش درد بسیار موثر باشد. برخی از خانم ها هنگام زایمان به علایق خود فکر می کنند و حواس خود را از درد منحرف می نمایند.
آب درمانی از طریق حوضچه شنا، حمام و یا جکوزی می تواند در کاهش درد زایمان فیزیولوژیک مفید و کمک کننده باشد. غوطه ور شدن مادر باردار در استخر یا وان آب گرم باعث کاهش تولید آدرنالین و در نتیجه کم شدن استرس و اضطراب می شود. استفاده از روش آب درمانی می تواند باعث ایجاد آرامش مادر شود و درد پشت و شکم او را نیز کاهش دهد.
همانطور که گفته شد زایمان فیزیولوژیک نوعی زایمان بدون استفاده از دارو است. این روش نسبت به زایمان طبیعی که از داروهای تسریع کننده روند زایمان و داروهای کاهش دهنده درد استفاده می کند، مزایای بهتری دارد. مهمترین مزایای زایمان فیزیولوژیک عبارتند از:
یکی از اصلی ترین مزایای این نوع زایمان صبر کردن تا پایان دوره بارداری است. زنانی که تصمیم می گیرند از طریق فیزیولوژیک فرزند خود را به دنیا آورند، تا هفته های 39 و 40 صبر نموده و این امر موجب رشد بهتر و کاملتر جنین می شود. با زایمان فیزیولوژیک دیگر نیازی به مراقبت های ویژه پس از زایمان نیست و نوزاد در بهترین حالت جسمی به دنیا خواهد آمد.
زنانی که از طریق فیزیولوژیک زایمان می کنند دچار پارگی دهانه رحم و واژن نمی شوند. در این نوع زایمان این قسمت های بدن شکافته نشده و در نتیجه نیازی به بخیه و مراقبت های بعد از آن نیست. از این رو بهبودی سریعتر اتفاق می افتد. همچنین در زایمان فیزیولوژیک پرینه نیز پاره نمی شود و احتمال عفونت و خونریزی بعد از زایمان وجود نخواهد داشت.
در زایمان فیزیولوژیک مانند زایمان طبیعی از داروهای تسریع کننده انقباضات و یا کاهش دهنده درد استفاده نمی شود. از این رو عوارض ناشی از مصرف این داروها نیز بروز نخواهند کرد. استفاده از داروها می تواند باعث ایجاد مشکل در اکسیژن رسانی به جنین شود و یا احتمال خونریزی مادر پس از زایمان را افزایش دهد.
اگر زنان بارداری پر خطری نداشته باشند، می توانند زایمان فیزیولوژیک را انتخاب کنند. اما اگر امکان زایمان طبیعی واژینال وجود نداشته باشد و یا مادر نیاز به القای زایمان داشته باشد نمی توان زایمان فیزیولوژیک را انتخاب نمود. در صورت وجود موارد زیر این نوع زایمان ممنوع بوده و نباید انجام بگیرد:
سوالات متداول
هردو زایمان واژینال هستند اما در زایمان طبیعی برای کاهش درد و یا شروع و تسریع روند زایمان از داروهایی استفاده می شود. در زایمان فیزیولوژیک هیچگونه مداخله پزشکی و دارویی وجود ندارد.
افرادی که سن آنها زیر 35 سال بوده و دارای بیماری و مشکلات جسمی و روحی نیستند و از آمادگی های لازم برخوردارند، می توانند نوزاد خود را با روش زایمان فیزیولوژیک به دنیا آورند. اگر مادران باردار سابقه بیماری های پرخطر مانند دیابت، فشارخون و … را داشته باشند و یا زایمان های قبلی را طبیعی انجام نداده و یا دوران بارداری پرخطری را سپری نمودند، نمی توانند زایمان فیزیولوژیک داشته باشند.
از آنجایی که در زایمان فیزیولوژیک از دارو برای کاهش درد استفاده نمی شود، یک سری تکنیک ها و روش هایی وجود دارند که باعث آرامش جسمی و روحی مادر و در نتیجه کم شدن میزان درد می شوند. از مهمترین آنها می توان به وجود یک همراه و حمایت کننده، تکنیک های تنفسی، استفاده از آب درمانی، پخش موسیقی، تکنیک های بصری و تجسمی و … اشاره نمود.
زایمان فیزیولوژیک دارای مزایای مختلفی است که عدم بروز عوارض جانبی ناشی از دارو مهمترین آنها محسوب می شود. در این نوع زایمان از هیچ گونه دارویی استفاده نشده، در نتیجه عوارض جانبی و مشکلات مختلف بعد از زایمان نیز برای مادر و نوزاد اتفاق نمی افتد. همچنین سرعت بهبودی در این نوع زایمان برای مادر بیشتر است زیرا دهانه رحم و واژن و یا پرینه شکافته نشده و نیاز به بخیه و مراقبت های بعدی نیست. از دیگر مزایای زایمان فیزیولوژیک می توان به زمان بهتر تولد نوزاد اشاره نمود. با انتخاب این نوع زایمان مادران باردار تا هفته های آخر بارداری صبر نموده و این امر موجب می شود جنین به طور کامل رشد کند و پس از به دنیا آمدن نیاز به مراقبت های ویژه و قرار گرفتن در دستگاه های مختلف پزشکی نباشد.
برای زایمان فیزیولوژیک باید در دوران بارداری اقداماتی انجام شود. انجام ورزش های مناسب و فعالیت های بدنی دوران بارداری می توانند باعث تقویت قوای جسمی و در نتیجه راحتتر شدن روند زایمان شود. با داشتن استقامت بدنی بالا و کنترل بهتر بر روی عضلات می توان به خوبی زایمان فیزیولوژیک را انجام داد. علاوه بر آمادگی جسمانی مادران باردار باید از آمادگی روحی و روانی نیز برخوردار باشند. زیرا داشتن آرامش یکی از مهمترین مسائل هنگام زایمان فیزیولوژیک است. اگر قصد دارید نوزاد خود را با روش زایمان فیزیولوژیک به دنیا آورید، می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و شرکت در دوره های آموزشی و استفاده از پکیج های مختلف و آماده شدن به بهترین نحو، به مرکز مشاوره و خدمات بارداری و مامایی نورسته دکتر عباسی مراجعه کنید. نورسته مفتخر است که انواع خدمات درمانی، مشاوره و آموزش در زمینه بارداری و زایمان را براساس جدیدترین روش های درمانی و خدماتی در مکانی آرام و زیبا به دختران، زنان و مادران عزیز ارائه می دهد.
بیشتر بخوانید: