به طور کلی داشتن خونریزی واژینال بعد از زایمان امری کاملا طبیعی است. اگر میزان خونریزی بیش از حد طبیعی باشد، به آن خونریزی پس از زایمان یا لوشیا گفته می شود. دقت داشته باشید که خونریزی پس از زایمان جزء عوارض نادر ولی بسیار جدی می باشد. خونریزی پس از زایمان معمولا یک روز بعد از زایمان آغاز می شود، ولی گاهی تا 12 هفته بعد از زایمان ادامه دارد.
معمولا از هر 100 زن، 5 الی 10 نفر آن ها دچار خونریزی بعد از زایمان می شوند. البته از دست دادن مقداری خون پس از زایمان طبیعی است. به خاطر داشته باشید که مقدار نرمال خونریزی بعد از زایمان طبیعی، حدود 500 میلی لیتر و در زایمان سزارین، حدود یک لیتر است.
خونریزی شدید و بیش از حد نرمال می تواند برای مادر خطرناک باشد؛ زیرا خونریزی پس از زایمان سبب افت شدید فشار خون می شود. در صورت بی توجهی به این مسئله و عدم درمان به موقع به مادر شوک وارده شده و در برخی مواد منجر به مرگ او می شود. دقت داشته باشید که شوک وارد شده ناشی از عدم خونرسانی کافی به اعضای بدن ایجاد می شود. در ادامه نکات و توضیحاتی درباره خونریزی بعد از زایمان ارائه می دهیم.
فهرست
همانطور که در ابتدا اشاره شد، به خونریزی بعد از زایمان لوشیا گفته می شود. لوشیا در واقع شبیه به دوره پریود می باشد و معمولا 4 تا 6 هفته بعد از زایمان ادامه دارد. عوامل تشکیل دهنده خون لوشیا به شرح زیر می باشد:
لوشیا مانند خونریزی پریود، نتیجه ریزش و ترمیم آندومتر رحم است. البته لوشیا بیشتر شامل خون است و با گذشت روزها و هفته ها پس از زایمان، بیشتر حاوی موکوس خواهد بود.
معمولا در طول یک تا سه روز بعد از زایمان طبیعی، خونریزی واژینال به رنگ قرمز روشن و یا قرمز تیره می باشد و ممکن است بویی مانند خونریزی قاعدگی داشته باشد. در بعضی مواقع خونریزی بعد از زایمان طبیعی حاوی تعدادی لخته خون است. در بین روزهای چهار تا هفتم بعد از زایمان طبیعی، خونریزی به رنگ صورتی یا قهوه ای می باشد و لخته های خون کوچک شده و یا از بین می روند.
در پایان هفته اول بعد از زایمان، ترشحات به رنگ سفید و یا زرد هستند. دقت داشته باشید که خونریزی واژینال باید سه تا شش هفته بعد از زایمان طبیعی متوقف شود.
میزان لوشیا بعد از زایمان سزارین کمتر از زایمان طبیعی می باشد. چند هفته بعد از سزارین، خونریزی واژینال وجود دارد. رنگ خون در خونریزی پس از سزارین از قرمز به قهوه ای و سپس به رنگ زرد تغییر می کند (مشابه با زایمان طبیعی).
به طور کلی عوامل و فاکتورهای مختلفی وجود دارد که خطر خونریزی بعد از زایمان را افزایش می دهند. در صورتی که فرد سابقه خونریزی واژینال بعد از زایمان را داشته باشد، احتمال خونریزی شدید پس از زایمان در او افزایش پیدا می کند. جالب است بدانید که خونریزی بعد از زایمان در زنان آسیایی و اسپانیایی بیشتر می باشد.
آتونی رحم شایع ترین علت خونریزی شدید پس از زایمان است. در طول بارداری، جفت در داخل رحم رشد کرده و بند ناف، اکسیژن و مواد غذایی جنین را به صورت کامل تامین می کند. بعد از زایمان، رحم به صورت طبیعی منقبض می شود تا جفت خارج شود.
سپس انقباضات بر عروق خونی ناحیه محل جفت در رحم فشار وارد می کند. در صورتی که انقباضات به میزان کافی قوی نباشد، به آن آتونی رحم میگویند که میزان خونریزی عروق را افزایش می دهد. یعنی در صورت آتونی رحم، رحم به حد کافی منقبض نمی شود. به همین دلیل خونریزی شدید بعد از زایمان رخ می دهد. از دیگر عوامل خونریزی بعد از زایمان می توان به موارد زیر اشاره داشت:
همانطور که اشاره شد، عوامل مختلفی وجود دارد که خطر خونریزی پس از زایمان را افزایش می دهد. از مهم ترین عوامل افزایش دهنده خطر خونریزی بعد از زایمان می توان به موارد زیر اشاره داشت:
با گذشت چند هفته پس از زایمان، خونریزی به تدریج کاهش یافته و سپس قطع می شود. ولی بعضی از عوامل می تواند میزان خونریزی بعد از زایمان را به صورت موقتی افزایش دهند. این عوامل به شرح زیر می باشد:
نکته: در زمان شیردهی به دلیل ترشح هورمون اکسی توسین، انقباضات رحمی بیشتر می شود. در نتیجه خونریزی واژینال افزایش می یابد. البته بعد از مدتی خونریزی به طور کامل قطع می شود.
خونریزی پس از زایمان معمولا با علائمی همراه است. از مهم ترین علائم خونریزی پس از زایمان می توان به موارد زیر اشاره داشت:
به طور کلی روش های مختلفی برای درمان خونریزی پس از زایمان وجود دارد. البته درمان خونریزی پس از زایمان بر اساس علت خونریزی واژینال متفاوت می باشد. از روش های درمان خونریزی بعد از زایمان می توان به موارد زیر اشاره داشت:
برای قطع خونریزی بعد از زایمان طبق دستورالعمل زیر عمل کنید:
دقت داشته باشید که خونریزی پس از زایمان معمولا بین 2 تا 3 هفته و یا تا 6 هفته ادامه دارد. این را هم در نظر داشته باشید که میزان ترشحات به تدریج کاهش پیدا می کند. ترشحات قرمز رنگ نباید بیش از 2 هفته باقی بمانند. البته اگر استراحت کافی نداشته باشید و فعالیت بدنی را زود شروع کنید، ممکن است خونریزی مجددا شروع شود.
به صورت کلی در زمان خونریزی بعد از زایمان نیاز به انجام اقدامات خاصی نمی باشد. در صورتی که زایمان در بیمارستان انجام شده باشد، بیمار با پدهای بهداشتی بسیار ضخیم که قدرت جذب بالایی دارند، به خانه فرستاده می شود. زمانی که می خواهید به خانه بروید، باید مقدار زیادی پد بهداشتی تهیه کنید.
در شش هفته اول به هیچ عنوان از تامپون استفاده نکنید؛ زیرا امکان بروز عفونت وجود دارد.
اگر شرایط زیر رخ دهد، باید برای درمان خونریزی بعد از زایمان خود به پزشک مراجعه کنید:
برخی از زنان دچار خونریزی تاخیری پس از زایمان می شوند. البته این مورد به ندرت اتفاق می افتد. ولی در صورت خونریزی شدید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است علائمی از باقی ماندن تکه ای از جفت در درون رحم و یا انقباض ناکافی رحم باشد.
اگر خونریزی خیلی شدید باشد و فرد احساس ضعف کند، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کند.
در زمان خونریزی پس از زایمان باید مراقبت هایی انجام دهید. در ادامه به نکاتی در جهت درمان خونریزی بعد از زایمان اشاره خواهیم داشت:
برخی نشانه ها مانند زنگ خطر است که باید به آنها توجه داشته باشید. در ادامه به مهم ترین نشانه های عفونت و یا کم خونی اشاره خواهیم داشت:
نکته: در صورت مشاهده هر یک از نشانه های ذکر شده باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
بعضی از بانوان چند هفته بعد از زایمان می توانند عادت ماهانه خود را مشاهده کنند. ولی در این بین کسانی وجود دارند که یک سال را بدون عادت ماهیانه سپری می کنند. به خاطر داشته باشید که حتی اگر دچار عادت ماهیانه نشده باشید، احتمال تخمک گذاری وجود دارد.
پس اگر تمایل به فرزندآوری ندارید، به دنبال راهی برای پیشگیری باشید و با پزشک خود مشورت کنید. این را هم در نظر داشته باشید که خونریزی بعد از زایمان معمولا نیازی به درمان ندارد و با گذشت چند هفته به خودی خود بهبود پیدا می کند. ولی اگر مدت خونریزی شما بیش از شش هفته طول کشید، باید برای درمان خونریزی بعد از زایمان اقدام کنید.
به طور کلی زایمان اصلی ترین انتقال در زندگی زنان می باشد. به همین دلیل پذیرش تغییرات جسمی و روحی بعد از زایمان برای مادران کمی زمان می برد. در واقع مادران بعد از زایمان باید به خود اجازه دهند تا بتوانند با شرایط جدید سازگار شوند. اگر مادری مدتی بعد از زایمان احساس راحتی جسمی و روحی نمی کند، باید به مشاوره و پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کند.
سوالات متداول
بله؛ حتی اگر عادت ماهیانه نشوید، امکان تخمک گذاری و حاملگی وجود دارد.
خیر؛ زیرا استفاده از تامپون خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.
بله؛ خونریزی بعد از زایمان امری طبیعی است. ولی اگر میزان خونریزی بعد از زایمان شدید باشد، برای درمان باید به پزشک مراجعه کنید.
از عواملی که سبب خونریزی بعد از زایمان می شوند می توان به زایمان چند قلویی، درشت بودن جنین، طولانی شدن زایمان و زایمان های متعدد اشاره داشت.
از علائم خونریزی بعد از زایمان می توان به داشتن حالت تهوع یا استفراغ، تورم و درد در اطراف واژن یا پرینه، تب بالای 38 درجه، رنگ پریدگی، خونریزی شدید واژینال که کم و یا متوقف نمی شود، خونریزی واژینال که حاوی لخته خون بزرگ باشد، کاهش فشار خون و یا داشتن علائم شوک مثل: تاری دید، افزایش ضربان قلب، خواب آلودگی، گیجی، احساس ضعف، احساس غش و لرز اشاره داشت.