دوران بارداری و زایمان با وجود سختی هایی که دارد، جزء لحظه های شیرین مادرها به حساب می آید. به طور کلی زایمان به دو صورت طبیعی و سزارین انجام می شود. بسیاری از افراد بر این عقیده هستند که زایمان طبیعی در مقایسه با سزارین بهتر و کم خطرتر می باشد که تا حدودی درست است. زایمان طبیعی و سزارین هر یک دارای مزایا و معایب خاص خود می باشند که بهتر است مادران در دوران حاملگی و یا پیش از حاملگی در مورد آن ها اطلاعات لازم را کسب کنند.
پیش از هر چیزی به خاطر داشته باشید که روش طبیعی در شرایط عادی موجب بروز خطرات جبران ناپذیر نمی شود. به همین دلیل در صورتی که مادر شرایط مساعدی داشته باشد، توصیه می کنیم به روش طبیعی زایمان کند. در واقع سزارین تنها در شرایط خاص و اضطراری پیشنهاد می شود. اگر در مورد نحوه زایمان خود شک دارید و نمی دانید کدام یک از این روش ها را انتخاب کنید، با ما همراه باشید تا در مورد مزایا و معایب زایمان طبیعی و سزارین اطلاعات لازم را کسب کنید.
بیشتر بخوانید: آشنایی با مراحل قبل از زایمان طبیعی
فهرست
زایمان طبیعی دارای مزایای زیادی می باشد که مهم ترین آن ها به شرح زیر می باشد:
بهبودی سریع مادر پس از زایمان یکی از مهم ترین فواید زایمان طبیعی به حساب می آید. در واقع روند بهبودی در کسانی که به روش سزارین زایمان کرده اند کندتر از مادرانی است که به صورت طبیعی بچه خود را به دنیا آورده اند. زیرا در روش سزارین برش هایی در ناحیه شکم ایجاد می شود و زخم های ناشی از این برش ها عارضه های مختلفی مانند: بخیه پوست، باقی ماندن اثر زخم بر روی شکم و … ایجاد می کند.
در صورتی که در زایمان طبیعی، همه زخم در ناحیه دهانه رحم و داخل واژن ایجاد می شود که به سرعت بهبود پیدا می کند.
دقت داشته باشید که در زایمان سزارین حدودا دو برابر بیشتر از زایمان طبیعی مادر خون از دست می دهد. به همین دلیل مادر ضعیف شده و در برخی موارد دچار کمبود هموگلوبین خون می شود.
زمانی که بچه از کانال زایمان عبور می کند، مایعی از ریه او خارج می شود که احتمال مشکلات تنفسی در آینده را به صورت چشمگیری کاهش می دهد. طبق بررسی های صورت گرفته شده، فشاری که در زمان زایمان به نوزاد وارد می شود، برای سلامتی او مفید است.
در زمان زایمان طبیعی 4 هورمون اکسی توسین، اندورفین، آدرنالین و پرولاکتین فعال می شود که هر کدام از این هورمون ها وظیفه خاصی دارند. هورمون پرولاکتین در واقع وظیفه آماده سازی شیر برای نوزاد را بر عهده دارد. در زایمان طبیعی بلافاصله پس از به دنیا آمدن نوزاد، شیر در سینه های مادر آماده است. در صورتی که در زایمان سزارین برای آمدن شیر در سینه های مادر کمی زمان نیاز است.
یکی از مهم ترین فواید و ویژگی های زایمان طبیعی، هوشیاری مادر در حین زایمان می باشد. یعنی بلافاصله بعد از زایمان مادر می تواند نوزاد خود را در آغوش بگیرد. جالب است بدانید که مادر در حین زایمان درد فراوانی را تحمل می کند و با در آغوش گرفتن نوزاد خود درد را فراموش می کند.
به همین دلیل زایمان یکی از خاطرات شیرین مادران به حساب می آید. البته امروزه در سزارین با بی حسی موضعی امکان تماس پوستی بلافاصله بعد از تولد برای مادر فراهم می شود.
در صورتی که مادر پس از زایمان طبیعی در قسمت انتهایی واژن برش نداشته باشد، بعد از یکی دو ساعت می تواند بنشیند. ولی اگر برش داشته باشد، با استفاده از مسکن می تواند درد خود را کاهش داده و در کمتر از شش ساعت سرپا شود. البته با این وجود نمی تواند فعالیت های روزانه خود را به طور کامل داشته باشد.
همانطور که اشاره شد، در زایمان طبیعی نوزاد بلافاصله در آغوش مادر قرار می گیرد. نوزاد از اولین شیر مادر که نوعی واکسن هم می باشد، تغذیه کرده و تکامل بهتری پیدا می کند. علاوه بر آن، هر چقدر مادر زودتر نوزاد خود را در آغوش بگیرد، خونریزی پس از زایمانش کمتر خواهد بود. از دیگر مزایای زایمان طبیعی می توان به جمع شدن سریع رحم اشاره داشت.
زایمان طبیعی در کنار مزایای خود، معایبی هم دارد. از عوارض زایمان طبیعی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
در صورتی که پزشک و یا ماما تشخیص دهد که برای خروج جنین نیاز به گشاد کردن واژن است، باید یک برش در ناحیه میاندوراه یا پرینه برای خروج جنین ایجاد شود که معمولا بهبودی آن بین یک تا سه هفته زمان می برد.
طبق بررسی های صورت گرفته، برخی از مادرانی که زایمان طبیعی داشته اند به نسبت مادرانی که سزارین انجام داده اند، بیشتر دچار مشکلات ادراری، اجابت مزاج و درد در زمان مقاربت جنسی شده اند.
در ناحیه پارگی پرینه بعد از زایمان امکان بروز عفونت وجود دارد. همچنین در برخی موارد به دلیل طول کشیدن روند زایمان، عفونت لگنی نیز رخ می دهد.
در صورتی که جنین به راحتی خارج نشود، پزشک برای خارج کردن جنین ممکن است از ابزارهایی مثل: وکیوم یا فورسپس استفاده کند که در این مواقع امکان آسیب رسیدن به جنین وجود دارد. همچنین به دلیل طولانی ماندن جنین در کانال زایمان امکان ورم سر وجود دارد.
در بعضی مواقع هنگام زایمان به دهانه رحم آسیب هایی وارد می شود. همین مسئله موجب می شود که در زایمان های بعدی قادر به نگهداری جنین نباشید. البته این را هم به خاطر داشته باشید که تمامی موارد ذکر شده توسط پزشک متخصص پیش بینی می شود. یعنی اگر قادر به زایمان طبیعی نباشید، سزارین به شما پیشنهاد می شود.
ولی اگر پزشک تشخیص دهد که می توانید زایمان طبیعی انجام دهید، یعنی زایمان طبیعی خطری برای شما و جنین در پی ندارد و با خیال راحت می توانید این روش را انتخاب کنید.
اگر می خواهید زایمان طبیعی را به خوبی پشت سر بگذارید و عوارض طبیعی آن را تا جای ممکن کاهش دهید، پیشنهاد می کنیم ورزش ها دوران بارداری را انجام دهید. به کمک این روش علاوه بر راحت تر کردن فرآیند زایمان، درد هم کاهش پیدا می کند. به این منظور می توانید در کلاس ها و دوره های آموزشی آمادگی زایمان شرکت کنید.
در بعضی مواقع مقداری از جفت درون بدن باقی مانده و مادر پس از چند روز دچار خونریزی و عفونت می شود.
بسیاری از خانم ها بعد از زایمان طبیعی دچار افتادگی، شل شدگی و باز شدن واژن می شوند.
عدم کنترل ادرار یکی از شایع ترین عوارض زایمان طبیعی به حساب می آید. عدم کنترل مدفوع معمولا در مادرانی دیده می شود که ماهیچه های اسفنکتر معقدشان در زمان زایمان آسیب دیده باشد.
عوارض کوتاه مدت زایمان طبیعی به شرح زیر می باشد:
زایمان طبیعی می تواند برای نوزادان عوارضی را در پی داشته باشد که مهم ترین آن ها به شرح زیر می باشد:
در صورتی که نوزاد به موقع متولد نشود یا صدای قلب آن افت کند و به کمتر از 120 ضربه در دقیقه برسد و پزشک احتمال دهد که نوزاد تا 10، 15 دقیقه به دنیا نخواهد آمد، امکان مرگ او در داخل رحم مادر وجود دارد.
زمانی که خروج جنین با مشکل مواجه شود، پزشکان از وسایل خاصی به نام فورسپس یا مکش استفاده می کنند تا نوزاد از داخل شکم خارج شود. استفاده از این وسایل نیاز به مهارت و تجربه دارد، زیرا در برخی موارد باعث آسیب رسیدن به مغز و جمجمه بچه و پاره شدن مجرای تناسلی مادر می شود.
سزارین در واقع یکی از راه های مدرن زایمان به حساب می آید. در این روش تولد نوزاد از طریق جراحی صورت می گیرد. انتخاب این روش معمولا همراه با حرف و حدیث هایی همراه است و برخی از پزشکان تنها در شرایط اضطراری آن را پیشنهاد می دهند. با این حال بسیاری از پزشکان این روش را برای اکثر افراد تجویز می کنند.
سزارین هم مانند زایمان طبیعی دارای مزایا و معایب خاص خود می باشد. از مهم ترین مزایای زایمان طبیعی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
سزارین در کنار مزایای خود خطرات و عوارضی را هم به همراه دارد که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره خواهیم داشت:
حدود 10 درصد مرگ و میر مادران در دنیا به دلیل عفونت بعد از زایمان می باشد. روش سزارین تا حد زیادی خطر ابتلا به عفونت و عوارض مرتبط با آن را افزایش می دهد. از شایع ترین عفونت های بعد از عمل می توان به عفونت دستگاه ادراری، عفونت زخم و اندومتریت اشاره داشت.
دقت داشته باشید که تب بعد از عمل نشانه عفونت می باشد که با مصرف داروهای آنتی بیوتیک پیش از عمل می توانید احتمال بروز آن را کاهش دهید.
دیرتر جمع شدن رحم در روش سزارین دلایل مختلفی دارد که از مهم ترین آن ها می توان به استفاده از داروهای بیهوشی، داشتن فیبروم های رحمی، خانم هایی که جنین درشت داشته یا دوقلو یا چند قلو باردار بوده و سزارین کرده اند، اشاره داشت.
کسانی که کیسه آب آن ها پاره شده و یا درگیر ترشحات عفونتی هستند دارای علائمی مانند: تب، قرمزی، تورم و خروج ترشحات چرکی از محل برش هستند. در صورتی که مادر این علائم را داشته باشد باید مجددا بستری شود.
معمولا در مادرانی که سزارین کرده اند، ترشح شیر دیرتر اتفاق می افتد. به همین دلیل ضایعات پستانی مثل: زخم شدن نوک پستان ها یا التهاب پستان ها در آن ها بیشتر مشاهده می شود.
از دیگر عوارض سزارین می توان به چسبندگی اشاره داشت. به همین دلیل زایمان طبیعی در مقایسه با سزارین بهتر و ایمن تر می باشد. البته با رعایت موارد زیر می توان احتمال ایجاد آن را تا حد زیادی کاهش داد:
در نظر داشته باشید که با وجود رعایت اقدامات پیشگیرانه، احتمال بروز چسبندگی وجود دارد که خود باعث مشکلات طولانی مدت زیر شود:
از دیگر عوارض بلند مدت سزارین می توان به افسردگی و ناباروری ثانویه اشاره داشت.
عوارض کوتاه مدت سزارین به شرح زیر می باشد:
به طور کلی امکان زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین وجود دارد. ولی این مسئله برای همه افراد صدق نمی کند. معمولا کسانی که قبلا سزارین انجام داده اند، در زایمان های بعدی هم باید سزارین شوند؛ چرا که خطر پارگی رحم در حین زایمان واژنی وجود دارد. در صورت رعایت کردن موارد زیر احتمال زایمان واژنی پس از سزارین افزایش پیدا می کند:
پیش از هر چیزی به خاطر داشته باشید که سزارین یک جراحی بزرگ به حساب می آید. در این روش برش هایی روی شکم ایجاد می شود. ولی به دلیل بی حسی و یا بیهوشی، مادر درد کم تری متحمل می شود. البته بعد از زایمان و از بین رفتن اثرات بیهوشی، درد مادر آغاز می شود.
یکی از مهم ترین عوارض زایمان سزارین نسبت به زایمان طبیعی، درد شدید پس از زایمان و از بین رفتن اثرات بیهوشی می باشد.
اطلاعات کامل درباره بارداری
چگونه جنسیت جنین را مشخص کنیم؟
بایدها و نبایدهای قبل از بارداری
سوالات متداول
بله؛ در صورتی که هنگام سزارین برش عرضی کمتری در ناحیه رحم زده شود، لگن برای به دنیا آوردن کودکی با اندازه طبیعی مناسب باشد و یا فرد چندقلو باردار نباشد؛ امکان زایمان طبیعی وجود دارد.
از عوارض کوتاه مدت سزارین می توان به بیهوشی، تشکیل لخته در عروق پاها، چسبندگی داخل رحمی، فشار خون بالا، صدمه به احشای داخل شکم مادر در هنگام سزارین، عفونت، عدم موفقیت کافی در شیردهی و گرفتن سینه مادر توسط نوزاد و خونریزی اشاره داشت.
در صورت وجود شرایط خاص امکان مرگ و یا آسیب دیدن جمجمه نوزاد در زایمان طبیعی وجود دارد.
از عوارض کوتاه مدت زایمان طبیعی می توان به انقباض های رحم در حین زایمان مادر، استرس زیاد، تحت فشار قرار گرفتن بند ناف نوزاد در طول زایمان، تغییر فرم دستگاه تناسلی، تولد دیررس نوزاد در نتیجه تزریق داروی بی حسی، خونریزی، فشار خون بالا، نامرتب شدن ضربان جنین، ناتوانی مادر در زور زدن، درد شدید و عفونت اشاره داشت.
این مسئله بستگی به شرایط مادر و تشخیص پزشک دارد. ولی در حالت عادی زایمان طبیعی بهتر از سزارین می باشد.