در کشور ما برخی از مادران باردار درباره عوارض زایمان بدون درد اطلاعات چندان زیادی ندارند و تنها به این نکته توجه می کنند که زایمان بدون دردی را تجربه کنند. چرا که زایمان طبیعی یک پروسه بسیار دردناک است که با درد شدید و طولانی مدت همراه می باشد. از سوی دیگر درد زیاد زایمان می‌تواند برای زنان مبتلا به مشکلات قلبی عروقی و جنینی که دچار کمبود اکسیژن‌رسانی هست،خطرناک باشد.
اما در سال های اخیر روش های متعددی برای کاهش درد زایمان طبیعی برای زنانی که از درد شدید رنج می برند، کشف شده است. شیوه های مختلف کاهش درد زایمان طبیعی برای زنانی که آستانه درد پایینی دارند یا دچار مشکلات قلبی و عروقی و… هستند، بسیار کارآمد و مفید می باشد.
ماما در این روش با تزریق اپیدورال، پس از شروع زایمان فعال، تقریبا پروسه تولد کودک را به فرایندی بدون درد تبدیل می کند. اما استفاده از اپیدورال عوارض جانبی مختص به خود را دارد که در اکثر اوقات منجر به فورسپس یا تحویل خلاء می شود. هر دوی این عوارض زایمان بدون درد بسیار خطرناک بوده، حتی ممکن است جان مادر و نوزاد به خطر بیاندازد.
فراموش نکنید به دنیا آوردن فرزند یک نعمت شیرین و لذت بخش است که هیچ گاه مردان آن را تجربه نخواهند کرد. با این حال، پیشرفت تکنولوژی و علم پزشکی، سعی نموده عوارض و درد زایمان طبیعی را تا درصد بسیار بالایی کاهش دهد. اما استفاده از روش های مختلف کاهش درد نباید به سلامتی مادر آسیب بزند. ما در این نوشتار به طور کامل در مورد عوارض زایمان بدون درد صحبت خواهیم نمود تا شما را با حقایق ، مزایا و معایب این شیوه آشنا کنیم.
مطالب بیشتر را در لینک زیر بخوانید.
فهرست
زایمان طبیعی تنها محدود به بازه زمانی خروج جنین از دهانه رحم نمی شود؛ بلکه این فرایند مجموعه ای از فعل و انفعالات است که در نهایت به تولد کودک منجر می شود. در زایمان فیزیولوژیک چند هفته قبل از تولد نوزاد بدن مادر خود را برای وضع حمل آماده می کند. زایمان واژینال شامل مراحل زیر است:
در این مرحله دهانه رحم تا 3 تا 4 سانتی متر گشاد شده و به مرور زمان شروع به نازک شدن می کند. انقباضات خفیف تا متوسط، به مدت 30 تا 60 ثانیه رخ می دهد که غالبا نامنظم بوده و به تدریج قوی تر می شود.
در این مرحله انقباضات طولانی‌تر، قوی‌تر بوده و حدفاصل دوره ها به هم نزدیک‌تر می‌شوند به طوری که کاملا منظم و مداوم تکرار می گردد. در پزوسه زایمان فعال دهانه رحم تا 7 سانتی متر گشاد می شود؛ به همین خاطر زنان درد بیشتری را حس می نمایند و درخواست داروهای مسکن می‌کنند.گاهی ماما با توجه به شرایط جسمی و روحی مادر و جنین در این مرحله اقدام به تجویز دارو می نماید.
در این بخش پروسه زایمان، دهانه رحم تا 10 سانتی‌متر گشاد شده و انقباضات رحمی ، شدت درد، فشار شکمی کاملا منظم و قوی‌تر است. شدید انقباضات و درد به حدی زیاد است که در اغلب اوقات کمر، کشاله ران و حتی پهلوها را درگیر می نماید. در این مرحله مادر میل شدیدی برای بیرون راندن کودک خود احساس می کند که آن را مثل مدفوع کردن یک هندوانه یا توپ بولینگ توصیف می کند.
اگر چه مادر در این مرحله درد بسیار زیادی را تحمل می کند ولی با تولد کودک و خارج شدن آن درد مادر کاهش می یابد. هنگامی که سر نوزاد نمایان میشود، ممکن است احساس سوزش در اطراف دهانه واژن احساس شود که امر بسیار عادی و طبیعی می باشد.
مرحله آخر زایمان نسبتاً آسان است، چرا که نوزاد از رحم خارج شده و انقباضات رحمی به صورت خفیف و گرفتگی نمایان میشود. در این مرحله جفت و سایر مشتقات حاملگی از داخل رحم دفع می شوند تا پروسه زایمان و بارداری خاتمه یابد.
آنچه که در طول پروسه زایمان، زنان باید تجربه آن را کنند درد طاقت فرسایی است که معادل شکستن همزمان 20 استخوان در بدن انسان سالم می باشد. بسیاری از زنان این درد را طبیعی دانسته و ترجیح می دهند آن را تا زمان تولد کودک تحمل نمایند. بسیاری از این افراد نسبت به عوارض دارویی مسکن و اپیدورال بدبین هستند و حتی از دریافت مسکن های معمولی نیز خودداری می کنند.
اما درد بیش از حد تحمل مادر در حین زایمان موجب بروز افسردگی پس از زایمان، اختلال استرس پس از سانحه و… می شود. بنابراین بهترین راه کار برای از بین بردن عارضه های بعد از زایمان و پیشگیری از اضطراب مادر بهره مندی از زایمان بدون درد است.
زایمان بدون درد در حقیقت نوعی بی حسی است که به صورت موضعی انجام می شود تا از درد غیر قابل تحمل مادر در طول زایمان طبیعی اندکی کاسته شود. در زایمان بدون درد، مادر باید دوره های اولیه زایمان را طی نموده و درد های ناشی از این پروسه های وضع حمل طبیعی را تحمل کند. برای کنترل درد های اولیه زایمان می توان از دوش آب گرم، ماساژ و ورزش کنترل استفاده کرد.
هنگامی که زایمان به مرحله “زایش فعال” رسد، متخصص بیهوشی با تزریق اپیدورال در نخاع مادر سعی می کند از شدت درد زایمان بکاهد. بی حسی اپیدورال از طریق تزریق در قسمت تحتانی پشت مادر انجام شده و اثر دارو حدود 10-15 دقیقه طول می کشد.
برای تزریق ایپیدورال از مادر خواسته می شود تا با کمر قوس دار بنشینید؛ پزشک با قرار دادن یک لوله نازک در قسمت پایینی نخاع، کمر مادر را کاتتر می کند. در ادامه متخصص بی هوشی سوزن را برداشته و کاتتر در جای خود می چسبانده تا بی حسی اپیدورال در حین زایمان انجام شود. هنگامی که مادر در حال زایمان فعال است ، پزشک با تزریق اپیدورال سعی می کند تا شدت درد را کاهش دهد. این کار با بی حس کردن ناحیه لگن و قسمت تحتانی بدن صورت می گیرد در حالی که مادر کاملا هوشیار است.
زایمان بدون درد از طریق تزریق اپیدورال به زنان باردار این امکان را می دهد که در حین زایمان طبیعی درد کمتری را تجربه نمایند. این پروسه به ماما و مادر کمک می کند تا نوزاد را به صورت فیزیولژیک به دنیا بیاورند و به خاطر درد شدید مادر در حین زایمان نیازی به استفاده از شیوه جراحی سزارین احساس نگردد. از مزایای قابل توجه این شیوه می تواتن به موارد زیر اشاره نمود:
مهمترین عارضه زایمان بدون درد و تزریق اپیدورال، طولانی شدن پروسه زایمان و تولد کودک است؛ چرا که در این شیوه مادر نمی تواند برای خروج جنین فشار بیاورد. به همین خاطر در این شیوه از فورسپس یا وکیوم استفاده می شود که مضرات و معایب خاص خود را دارد.
عوارض زایمان بدون درد و تزریق اپیدروال که به صورت شایع در بین مادران به چشم می خورد، شامل موارد زیر می باشد.
در برخی از مواقع در پی تزریق اپیدورال ، مادر با عوارض زایمان بدون درد منحصر به فردی دست و پنجه نرم می کند که بسیار نادر است. این عوارض شامل موارد زیر می باشد:
فورسپس یک انبر پزشکی است که به وسیله آن سر نوزاد را در داخل رحم مادر چرخش داده و به آرامی آنرا خارج می کنند. به دلیل اینکه بعد از تزریق اپیدورال مادر بی حس می شود؛ دیگر برای خروج کودک نمی تواند فشار بیاورد. به همین خاطر پزشک از این انبر استفاده می کند.
یکی از عوارض زایمان بدون درد استفاده از فورسپس است که می تواند خطراتی همچون موارد زیر را برای نوزاد، ایجاد نماید:
استفاده از انبر فورسپس یکی از عوارض زایمان بدون درد محسوب می شود که علاوه بر کودک ، ممکن است برای مادر نیز آسیب های جدی به وجود آورد.
در طی زایمان بدون درد، پزشک از دستگاه وکیوم برای خارج کردن نوزاد در حین زایمان واژینال استفاده می کند. زمانی که مادر در پی تزریق اپیدورال بی حس شده و دیگر توانایی فشار آوردن نداشته باشد ؛ ماما وضعیت دهانه رحم را کنترل می نماید تا کاملا باز شده باشد تا از این طریق از دستگاه وکیوم یا مکش برای خروج نوزاد از رحم استفاده کند. استفاده از دستگاه وکیوم عوارضی خاصی را به مادر تحمیل خواهد نمود که شامل موراد زیر است:
استفاده از دستگاه مکش در حین زایمان طبیعی و بدون درد برای نوزاد نیز عوارض و مخاطراتی در پی دارد که بخشی از آن ها شامل موارد زیر می باشد:
همان طور که قبلا بیان کردیم هدف از تزریق اپیدورال کاهش درد ناشی از زایمان طبیعی است که بر اساس تشخیص پزشک متخصص و انتخاب مادر انجام می شود. زایمان بدون درد در حقیقت اصطلاح رایجی است که وضع حمل فیزیولوژیک می باشد که در آن مادر درد کمی احساس می‌کند. اما باید بدانید که اپیدورال های تزریق شده در زایمان بدون درد منجر به بی حرکتی سمت تحتانی مادر می شود. به همین خاطر برای جلوگیری از ظهور عوارض زایمان بدون درد باید برخی از پارامتر های توسط متخصص زنان بررسی شود.
مطالب زیر را بخوانید:
چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟
زایمان فیزیولوژیک را بیشتر بشناسیم
نتیجه
مادر شدن یک تجربه بکر و شگفت انگیزی است که از مراحل مختلفی همچون دوران بارداری، زایمان و… تشکیل می شود. در طول نه ماه جنین در وجود مادر رشد می کند و در نهایت طی یک روند بسیار دردناک متولد می گردد. مادرانی که برای اولین بار باردار شده اند غالبا از زایمان طبیعی می ترسند؛ به همین عمل جراحی سزارین را برای وضع حمل خود انتخاب می کنند.
اما زایمان بدون درد همچون استفاده از انتونوکس (ترکیبی از اکسید نیتروژن و اکسیژن از طریق ماسک تنفسی)، زایمان در آب می تواند تجربه خوبی از زایمان طبیعی باشد. در طی زایمان بدون درد با تزریق اپیدورال می توان تجربه مثبت و شیرین تری را به خاطر بسپارید. اما قبل از هر کاری باید در مورد شرایط جسمانی خود و کودکتان، عوارض زایمان بدون درد و مزایا و معایب آن با متخصص زنان صحبت کنید.
سوالات متداول
در زایمان بدون درد ممکن است نیاز به ابزارهایی مانند فورسپس و جاروبرقی برای بیرون کشیدن نوزاد را افزایش می باید. اما در موارد معدودی ممکن است با توجه به شرایط جسمی مادر و کودک ، ماما دستور سزارین را صادر کند.
کمردرد یکی از عوارض بسیار شایع پس از زایمان در بین زنان است؛ اما دلیل اصلی این عارضه ورزش نکردن مادر در دوران بارداری و پس از زایمان ورزش و عدم دریافت مکمل های کلسیم می باشد. در مورد اینکه زایمان بدون درد می تواند منجر به فلج شدن مادر شده است، تا کنون هیچ مدرک علمی و قانونی وجود ندارد.
تاکنون هیچ گونه شواهد علمی مبنی بر اسیب دیدن نوزاد در حین زایمان بدون درد گزارش نشده است.
نوع زایمان به وضعیت پزشکی مادر و نظر متخصص زنان بستگی دارد. با این حال، پزشکان وضعیت جسمی مادر و کودک را برای تزریق اپیدورال ارزیابی می کند. چنانچه مادر ناقل بیماری زمینه ای باشد، زایمان بدون درد ممکن است انتخاب مناسبی برای او نباشد.
همه مادارن به دلیل استفاده از اپیدورال در هنگام زایمان از سردرد رنج نمی برند. با این حال، تعداد کمی از زنان ممکن است دچار سردرد میگرنی شوند که یکی از نادرترین عوارض زایمان بدون درد است. در اکثر اوقات این عوارض با مصرف دارو درمان می شوند.
بسیاری از عوارض زایمان بدون درد و تزریق اپیدورال با عمل سزارین یکسان و مشابه هستند.